Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Ahbaplık, toplum içinde insanoğluın hakikat elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Adalet kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene oturtmak, içtimai dirimın gerçekleşmesini tedariklemek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin içinsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyen doğruca kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içinde insanoğluın hâl ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte hukuk, sima davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir tip, bir bütündür.” İnsan-sima, sima-natür ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence şeşna hileınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, toplum sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak belirten görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini tedariklemek maksadıyla konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların bütünüdür. Daha münteşir bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş içtimai evetşfakat düzenidir. Ahbaplık Söz Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden hasılat ve doğruluk kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “doğruluk” kelimesinin çoğşanlı “ilenme’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na nazaran hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Teknik Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu ciğerin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri bahis düzlük kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun mirlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları sima davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun bedel kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla menent nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları kösteklemek ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve mangır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, vurgun mantinota; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden değişik hukuk dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasal görüşleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş içinde bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Pratik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kullanışlı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum içinde yaşayan insanoğluın, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan gereksinimlerinı içinlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni dirimın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel yapısına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına şayeste bulunmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de sadıkdır; kazançlı gereksinimlara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir organizasyon şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız teşhismıyla türe, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) bulunmak üzere dü değişik anlamda kullanılır. Adalet esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında zatî bir özelliği deyimler. Isim her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni döndürmek yolunda durmadan ve değhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu hâl ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe kavramı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk düzlükında hukuki bedel olarak kal konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer ciğerindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini ciğeraziz kurallar bilcümleü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve takmak yerinde bulunduğuna nazaran, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir bedel niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini ciğererir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu mevcut düzeni sahiplenmek, gerekse onu değhizmettirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her bugün adalete mirvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta içinmıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması gereken hukuk manaında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine şayeste olup olmadığı açısından bir bedel ve değerlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve menfi içinlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Olağan olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşfakat uyacak, hem de bu içtimai dirimın barış içinde sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü sağlamaya çhileışacaktır.